پلاگر(Pellagra) یک نوع بیماری است که در اثر کمبود نیاسین (ویتامین B3) به وجود می‌آید. اولین علامت بیماری پلاگر، قرمزی پوست است.
ویتامین B3 چیست
ویتامین B3 که به نیاسین نیز معروف است، نقش اساسی در سلامت پوست، گوارش و روان دارد و از عملکرد بیش از ۲۰۰ آنزیم در بدن حمایت می کند.
ویتامین B3، ترکیب دو ماده شیمیایی اسید نیکوتینیک و نیکوتین آمید است. بدن این مواد شیمیایی را برای تولید دو ماده شیمیایی اضافی NAD و NADP تجزیه می کند.
NAD و NADP در انواع واکنش های شیمیایی بدن نقش دارند و از متابولیسم سلولی نیز حمایت می کنند؛ بنابراین افرادی که به اندازه کافی ویتامین B3 دریافت نمی کنند، طیفی از مشکلات جزیی تا کشنده را تجربه کنند.
ویتامین B3 یک ویتامین حلال در آب است به این معنی که بدن نمی تواند آن را ذخیره کند. از سوی دیگر بدن قادر به تولید ویتامین B3 نیست .
گوشت و جایگزین های گوشتی مانند سویا غنی ترین منابع ویتامین B3 هستند؛ اما افراد مبتلا به کمبود این ویتامین معمولا به مصرف مکمل این ویتامین نیاز دارند.
بدن به چه مقدار ویتامین B3 نیاز دارد؟
میزان توصیه شده مصرف ویتامینB3 بسته به سن، جنسیت، اهداف سلامتی یا سابقه کمبود ویتامین B متفاوت است. میزان مصرف ویتامین B3 در معادل های نیاسین NE اندازه گرفته می شود.
میزان توصیه شده مصرف ویتامینB3 برای گروه های مختلف به شرح زیر است:
کودکان ۰ تا ۶ ماهه : ۲NE
کودکان ۷ تا ۱۲ ماهه:۴NE
کودکان ۱ تا ۳ ساله: ۶NE
کودکان ۴ تا ۸ ساله : ۸NE
کودکان ۹ تا ۱۳ ساله : ۱۲NE
نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله : ۱۶NE برای پسران و ۱۴NE برای دختران
بزرگسالان ۱۹ ساله و مسن تر : ۱۶NE برای مردان ؛ ۱۴NE برای زنان
زنان باردار : ۱۸NE
زنان شیرده: ۱۷NE
منابع ویتامین B3
طیف گسترده ای از خوراکی ها حاوی نیاسین هستند که از جمله آنها می توان به قارچ Portobello، سیب زمینی پخته شده، غلات سبوس دار، غلات گندم تست شده، بلغور جوی دو سر، پنیر خامه ای، شیر سویا، کبد، همبرگر سویا، تخم کدو تنبل و لوبیا چیتی اشاره کرد.
علائم کمبود ویتامین B3
کمبود شدید ویتامین B3 به وضعیتی به نام پلاگر منجر می شود.
پلاگر بر پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش و غشاهای مخاطی را مانند چشم و بینی تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم پلاگر عبارتند از:
- زخم های متقارن در هر دو طرف بدن. زخم ها بیشتر در نقاط فشار و در مناطقی که پوست در معرض آفتاب قرار می گیرد، دیده می شود. همچنین برخی مردم به زخم هایی مبتلا می شوند که کل دست یا پای آنها را می پوشاند.
-درد، تورم و تحریک دهان و یا غشاهای مخاطی مانند مجاری ادرار.
-کمبود شدید ویتامینB3 همچنین ممکن است زبان را به رنگ قرمز یا متورم تبدیل کند. برخی از افراد به زخم هایی در زیر زبان یا لب ها مبتلا می شوند.
-درد و سوزش گلو، سینه یا معده از دیگر علائم این بیماری هستند.
- درد گوارشی، مانند تورم، استفراغ، حالت تهوع، اسهال، و یبوست. بعضی از افراد به زخم هایی در روده مبتلا می شوند که باعث اسهال خونی می شوند.
- تغییرات در شخصیت و سلامت روان، از جمله از دست دادن ارتباط با واقعیت (روان پریشی)، سردرگمی، مشکلات حافظه، افسردگی و پارانویا (روان گسیختگی). گاهی اوقات این علائم ممکن است اشتباه به عنوان بیماری روحی تشخیص داده شود.
از سوی دیگر کمبود شدید موارد کمبود ویتامین B3 ممکن است موجب ابتلا به علائم کمتر جدی در پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش یا غشاهای مخاطی شود که این علائم عبارتند از :
- پوست تحریک شده یا قرمز
- سردرد
- خستگی
- مسائل مربوط به خلق و خو ، مانند اضطراب یا افسردگی
- تغییر در تفکر یا توانایی تمرکز
- سرگیجه
- گردش خون ضعیف
دلایل کمبود ویتامین B3
کمبود ویتامین B3 دو نوع اولیه و ثانویه دارد.کمبود اولیه ویتامین B3 زمانی رخ می دهد که فرد به اندازه کافی ویتامین B3 یا تریپتوفان مصرف نکند. افرادی که غذای سالم و رژیم های متنوع مصرف می کنند، به طور معمول در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین B3 نیستند.
اما کمبود ثانویه زمانی بروز می کند که وضعیت دیگری مانند اسهال، بیماری هارتنپ(ناهنجاری‌های متابولیسم اسیدهای آمینه)، بیماری کبد در توانایی بدن برای جذب ویتامین B3 اختلال ایجاد می کند.
درمان کمبود ویتامین B3
اساسا مصرف مکمل های ویتامین B3 عوارض جانبی بی شماری دارد که از جمله می توان به فشار خون پایین، ضربان نامنظم قلب، وخیم تر شدن بیماری کبد، مشکلات کیسه صفرا و نقرس اشاره کرد.
در افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است به واسطه مصرف این مکمبل ها مقدار بسیار زیادی نیاسین انباشته شود. بنابراین برای این افراد مصرف مکمل های ویتامین B3 بدون نظارت پزشک عاقلانه نیست.
همچنین زمانی که کمبود ویتامین B3 به اندازه ای زیاد می شود که بیماری پلاگر را ایجاد می کند، در این زمان فقط مصرف ویتامین B3 کافی نیست بلکه پزشکان ترجیح می دهند که کمبود نیاسین را با مکمل های نیکوتینامید درمان کنند.
با این حال توصیه می شود که تمام افراد مبتلا به کمبود ویتامین B3 به پزشک مراجعه کنند. با آزمایش های خون و ادرار می توان کمبود این ویتامین را تشخیص داد.